Kulturvern og kulturminne

Forvaltning av kulturminne

I forvaltninga skil ein mellom arkeologiske kulturminne (frå før reformasjonen), som er automatisk freda, og nyare tids kulturminne, som ikkje har noko automatisk vern. Også nyare tids kulturminne kan fredast, men då etter vedtak frå Riksantikvaren. I Sveio er det berre Einstadbøvoll gard som er freda på denne måten. Elles er det kommunane som har hovudansvaret for forvaltninga av nyare tids kulturminne, først og fremst gjennom handheving av Plan- og bygningslova. Kulturminneplanen, som blei vedteken i 2015, ligg til grunn for forvaltninga av kulturminne i Sveio. Her er kulturminna i kommunen sett inn i ein historisk samanheng, og det er vurdert i kva grad dei har verneverdi. Dei lokalt mest verdifulle kulturminna er verna med omsynssone etter Plan- og bygningslova.

Kommunedelplan for kulturminne

Sveio kommunestyre har i møte 12.10.2015, sak 067/15, godkjent Kulturminneplan for Sveio 2015-2027.
Gå til kommunedelplan for kulturminne

 I 2019 blei det vedtatt at kulturminneplanen skal rullerast. Arbeidet pågår og ny plan er venta ferdig i løpet av 2021. Ta gjerne kontakt dersom du har innspel til planarbeidet.

Viktige kulturminne i Sveio

Einstadbøvoll gard

Særprega gardsanlegg som har vore freda sidan 1923. Heile anlegget er bygt opp av stein frå eige hellebrot. Det omfattar mellom anna 18 bygningar, som alle har helletak, og ei rekkje oppmuringar og steingardar.

Einstadbøvoll gard Foto Ida Kristin Vollum

Fartein Valen-heimen

Heimen til komponisten Fartein Valen (1887 – 1952). Huset er bygt i enkel sveitsarstil av far til komponisten, Arne Valen, i 1903. Huset blir mellom anna brukt i samband med kulturarrangement, og som feriebustad for komponisten sin familie. 

Fartein Valen-heimen

Ryvarden fyr

Historia til Ryvarden strekkjer seg tilbake til år 869, då den første varden på Ryvardsneset blei bygt. Dette er truleg den eldste kjende varden på kysten vår. Den første fyrlykta blei bygd i 1849. Både bygningane og varden som står på staden i dag er av nyare dato, men historia gjer likevel Ryvarden til eit sentralt kulturminne i Sveio. I dag er fyret eit stort utfartsmål med galleri, kafe og overnattingstilbod. Sjå meir informasjon på ryvarden.no

Ryvarden kulturfyr Ida Kristin Vollum. Ryvarden.

Kolerakyrkjegardane i Leirvåg og Mølstrevåg

Av dei to kolerakyrkjegardane i Sveio er den i Leirvåg best bevart. Kyrkjegarden er kjend som «Kirkegården ved havet» etter ein komposisjon av Fartein Valen. Muren blei restaurert i 2014.